Wie is Nicolaas Rockox
Nicolaas Rockox
Nicolaas Rockox, toegewezen aan Pieter Paul Rubens Nicolaas Rockox (1560-1640) was een veelzijdige Antwerpse burger, die veel respect afdwong in zijn stad. Hij speelde een belangrijke rol in het politieke, sociale en economische leven tijdens de eerste helft van de 17e eeuw. Bovendien was hij een gewaardeerde humanist, oudheidkundige, numismaat, mecenas en kunstverzamelaar.
Hij was gehuwd met Adriana Perez, de dochter van een Spaanse koopman en bankier. Ze kochten hun patriciërswoning Den Gulden Rinck in 1603 en lieten het huis verbouwen in Vlaamse renaissance-stijl en voegden er een kunstkamer en een stadstuin aan toe. Adriana stierf in 1619. Nicolaas woonde er tot aan zijn dood in 1640. Zijn buurman was sinds 1622 de Antwerpse dierenschilder Frans Snijders.
Burgemeester
Rockox behaalde in 1584 zijn diploma van licentiaat in de rechten aan de universiteit van Dowaai. In hetzelfde jaar nog werd hij ingelijfd in de burgerwacht om zijn vaderstad, die door Alexander Farnese werd belegerd, te verdedigen. Vier jaar later werd Rockox voor de eerste maal schepen, en later heeft hij dat ambt nog zevenmaal uitgeoefend. Buitenburgemeester werd hij voor het eerst in 1603, een functie die hij nog achtmaal zou bekleden. Zo was hij ook buitenburgemeester tijdens de jaren 1608 en 1609, wanneer het Twaalfjarig Bestand ondertekend werd, een tijdelijke vrede die Antwerpen er weer bovenop bracht.
Wanneer Rockox geen zitting had in het schepencollege, vervulde hij belangrijke functies zoals ‘peismaker’, gildedeken van de lakenhalle, hoofdman van de Kolveniersgilde, oppertresorier en hoofdman van de Poorterij. Op die manier heeft Rockox gedurende 50 jaar onafgebroken een voorname rol gespeeld in het openbare leven van Antwerpen.
Humanist
Jan Sanders Van Hemessen, De Heilige Hiëronymus als monnikRockox deelde met humanisten, oudheidkundigen, kunstenaars en geleerden zijn kennis over de klassieke Oudheid. Hij was vooral gefascineerd door de geschiedenis van het Romeinse Keizerrijk. Zelf bezat hij een fraaie collectie antiquiteiten en oude munten, die hem een Europese faam bezorgden.
In kunstenaarskringen frequenteerde hij onder meer Pieter Paul Rubens (zie verder), Antoon van Dyck, die hem meerdere malen portretteerde, en Frans Snijders, zijn naaste buurman in de Keizerstraat. Maar ook met de rechtsgeleerde Hugo Grotius, de filoloog Gaspard Gevartius, de taalgeleerde Justus Lipsius en de drukkers Jan en Balthasar Moretus onderhield Rockox de beste contacten. Zijn huis was een ware ontmoetingsplaats voor humanisten.
Mecenas
Een mecenas, een begunstiger van kunstenaars, dat was Rockox onder meer en vooral voor Pieter Paul Rubens (1577-1640). Toen Rubens uit Italië terugkeerde na een afwezigheid van acht jaar, bestelde Rockox als buitenburgemeester bij hem het beroemde schilderij 'De Aanbidding der Wijzen' (Madrid, Prado) voor de Statenkamer in het Stadhuis. Dat betekende voor Rubens als het ware de eerste officiële erkenning.
Voor Rockox’ woning schilderde Rubens voor de schouw van zijn Groot Saleth 'Samson en Dalila'. Vandaag hangt dit sleutelwerk in Londen, in The National Gallery. Als hoofdman van de Kolveniersgilde gaf Rockox samen met de dekens van de gilde Rubens in 1611 de opdracht om het beroemde drieluik 'De Kruisafname' te schilderen. Het was bestemd voor hun gildealtaar in de kathedraal en is daar nog altijd te bewonderen.
Maar Rockox had uiteraard ook zeer veel interesse voor de andere kunstenaars in de stad, in zijn woning hingen ook kunstwerken van Pieter Aertsen, de familie Brueghel, Jan Wildens, Antoon van Dyck en vele anderen.
Numismaat
Rockox bezat een belangrijke collectie munten, waarvan hij een eigen geschreven catalogus heeft bijgehouden (Den Haag, Museum Meermanno Westreenianum). Zijn verzameling was kwalitatief hoogstaand, viel op door een chronologische volledigheid en bevatte Griekse en Romeinse munten van de 5e eeuw voor Christus tot de 2e eeuw na Christus. Over zijn verzameling munten voerde Rockox een drukke correspondentie met de Franse humanist, botanicus en numismaat Nicolas Claude Fabri de Peiresc. Maar ook Rubens was op dat vlak een zielsverwant van Rockox. Samen hebben zij met Jacob de Bie de heruitgave van de werken van de graveur en numismaat Hubert Goltzius verzorgd.
